ก่อนจะเริ่มต้นบทความนี้ ขอนิยามความหมายของคำว่าสตาร์ทอัพ เพื่อปูพื้นฐานให้ผู้อ่านที่อาจจะยังไม่รู้จักคำนี้ได้ทำความเข้าใจกันเสียก่อน เพราะใน
ญี่ปุ่นเองส่วนหนึ่งยังรู้สึกสับสนและยังไม่เข้าใจความหมายของคำว่าสตาร์ทอัพ (Startup) คุณ Steeve Bank บิดาแห่งผู้ประกอบการยุคใหม่ ผู้มีประสบการณ์ทำธุรกิจ และลงทุนขยายธุรกิจอย่างต่อเนื่อง และยังได้เป็นผู้ที่ได้รับฉายาว่าเป็นบิดาแห่งสตาร์ทอัพได้ให้คำนิยามคำว่า “สตาร์ทอัพ” ไว้ว่า “สตาร์ทอัพเป็นกิจการที่ตั้งขึ้นมาเพื่อค้นหาโมเดลธุรกิจที่ทำซ้ำได้ (repeatable) และขยายตัวได้ (scaleble)”
อีกหนึ่งความสับสนที่อาจเกิดขึ้นบ่อย ๆ นั้นคือ ความไม่เข้าใจความแตกต่างระหว่าง บริษัทสตาร์ทอัพ และบริษัท SMEs (ธุรกิจขนาดกลางและขนาดย่อม) ว่ามีความแตกต่างกันอย่างไรบ้าง หากเพื่อน ๆ ต้องการทราบรายละเอียดเรื่องนี้ สามารถอ่านเพิ่มเติมได้จากบทความนี้เลยครับ
"Startup และ SME สองอย่างนี้ต่างกันอย่างไร" ซึ่งได้อธิบายไว้ชัดเจนมาก โดยผมขอสรุปใจความสำคัญไว้ว่า บริษัทสตาร์ทอัพเริ่มต้น และสินทรัพย์ของบริษัทส่วนใหญ่คือสินทรัพย์ทางปัญญา ในขณะที่บริษัท SMEs สินทรัพย์ส่วนใหญ่จะจับต้องได้ และบริษัทสตาร์ทอัพมักจะใช้เทคโนโลยีใหม่ ๆ เพื่อขับเคลื่อนธุรกิจ เมื่อเป็นสินค้าด้านดิจิทัลจึงง่ายต่อการทำซ้ำ และขยายตัวได้ นั่นเป็นสาเหตุที่ทำให้บริษัทสตาร์ทอัพสามารถเติบโตได้อย่างรวดเร็ว ในขณะที่บริษัท SMEs จะใช้
เทคโนโลยีเพื่อตอบสนองกับกระบวนการผลิตเดิม ปรับปรุงเล็กน้อย ให้งานมีประสิทธิภาพมากขึ้น ซึ่งการขับเคลื่อนนั้นไม่รวดเร็วเท่ากับบริษัทสตาร์ทอัพ
จากการที่ผมได้มีโอกาสคลุกคลีในแวดวง
ธุรกิจในประเทศญี่ปุ่น เพราะได้ทำงานในบริษัทจดทะเบียนอยู่ในตลาดหลักทรัพย์ของประเทศญี่ปุ่น จึงทำให้ผมมีความสนใจเกี่ยวกับธุรกิจสตาร์ทอัพในญี่ปุ่นเหมือนกัน จึงอยากเอาเรื่องราววงการสตาร์ทอัพในประเทศญี่ปุ่นมาอัปเดตให้เพื่อน ๆ ทราบกันครับ
รัฐบาลญี่ปุ่นพยายามสนับสนุนให้เกิดธุรกิจสตาร์ทอัพที่กลายเป็นธุรกิจ Unicorn (ยูนิคอร์น) ในประเทศญี่ปุ่นจำนวน 20 บริษัท ภายในปี 2023
*ธุรกิจ Unicorn (ยูนิคอร์น) หมายถึง ธุรกิจสตาร์ทอัพที่มีมูลค่าบริษัทมากกว่า 1 พันล้านเหรียญดอลลาร์สหรัฐ
ในปี 2018 รัฐบาลญี่ปุ่นได้จัดตั้งโครงการสนับสนุนธุรกิจสตาร์ทอัพที่มีชื่อว่า J-Startup โดยอาศัยความร่วมมือจากหลายภาคส่วนทั้งภาครัฐ และภาคเอกชน ในภาครัฐเองนั้นเจ้าภาพหลัก ๆ คือ METI (กระทรวงเศรษฐกิจ การค้า และอุตสาหกรรม), JETRO (องค์การส่งเสริมการค้าต่างประเทศของญี่ปุ่น) และ NEDO (องค์การพัฒนาพลังงานใหม่และเทคโนโลยีอุตสาหกรรมประเทศญี่ปุ่น) ในส่วนของภาคเอกชนก็จะมีทั้งองค์กรขนาดใหญ่ที่เป็นธุรกิจฐานหลักของประเทศญี่ปุ่น ร่วมกับ Startup Accelerator ผู้ช่วยเร่งสปีดการเติบโตของบริษัทสตาร์ทอัพ
จุดประสงค์คือช่วยกันดันบริษัทสตาร์ทอัพทุกวิถีทาง สร้างสภาพแวดล้อมที่ดีสำหรับการประกอบกิจการสตาร์ทอัพเพื่อให้บริษัทสตาร์ทอัพสัญชาติญี่ปุ่นออกไปทะยานในสนามการแข่งขันระดับโลก โดยในโครงการนี้ได้พูดถึงจำนวนบริษัทสตาร์ทอัพในญี่ปุ่น ณ ขณะนั้นว่า มีอยู่ประมาณ 10,000 บริษัท แต่บริษัทสตาร์ทอัพญี่ปุ่นที่สามารถสร้างมูลค่าบริษัทมากกว่า 1 พันล้านเหรียญดอลลาร์สหรัฐจนทะยานสู่ธุรกิจ Unicorn โดยไม่ได้จดทะเบียนในตลาดหลักทรัพย์นั้น มีเพียงแค่ 5 บริษัทเท่านั้น (สถิติจาก CB Insights ในเดือนมิถุนายน 2021) ซึ่งถือว่ายังห่างไกลจากเป้าหมายที่ตั้งไว้อยู่มาก และน้อยกว่าประเทศอื่น ๆ ที่เป็นผู้นำในการผลิตบริษัทสตาร์ทอัพระดับยูนิคอร์นอย่างประเทศสหรัฐอเมริกาที่มีบริษัทยูนิคอร์นถึง 369 บริษัท (คิดเป็นจำนวนประมาณ 52% ของบริษัทยูนิคอร์นทั้งหมด) และประเทศจีนที่มีบริษัทยูนิคอร์นมากถึง 138 บริษัท (คิดเป็นจำนวนประมาณ 20% ของบริษัทยูนิคอร์นทั้งหมด)
5 บริษัทสตาร์ทอัพของญี่ปุ่นที่กลายเป็นธุรกิจ Unicorn เป็นที่สำเร็จ
แต่ถึงอย่างไรนั้น ในเดือนมิถุนายน 2021 ญี่ปุ่นก็มีบริษัทสตาร์ทอัพระดับยูนิคอร์นเป็นจำนวนทั้งหมด 5 บริษัท จะเป็นบริษัทอะไรบ้างนั้น ไปดูกันครับ
1. บริษัท Preffered Networks
บริษัทสตาร์ทอัพที่ใช้เทคโนโลยี Deep Learning และเทคโนโลยีเกิดใหม่หลากหลายประเภทเพื่อแก้ไขปัญหาบนโลกแห่งความเป็นจริง
https://www.preferred.jp/en
2. บริษัท SmartNews
บริษัทสตาร์ทอัพวงการข่าวของญี่ปุ่น เจ้าของแอปพลิเคชัน SmartNews ที่มียอดดาวน์โหลดทั่วโลกมากกว่า 50 ล้านดาวน์โหลดแล้ว
https://www.smartnews.com/en
3. บริษัท Quoiine
บริษัทสตาร์ทอัพผู้พัฒนาแอปพลิเคชัน Liquid by Quoine เป็นที่แลกเปลี่ยนซื้อขายสินทรัพย์ดิจิทัล คริปโทเคอร์เรนซี
https://www.liquid.com/ja/
บริษัทสตาร์ทอัพผู้พัฒนาเกมที่ไม่ต้องดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน (Instant Game)
https://www.play.co/
ตัวอย่าง Instant Game ของ Playco
https://www.play.co/
บริษัทสตาร์ทอัพผู้พัฒนาระบบชำระเงินภายหลังการซื้อสินค้า เพื่อลดความยุ่งยากในการซื้อสินค้า ซื้อก่อนจ่ายที่หลัง
https://paidy.com/
Reference :
1.คำนิยามของธุรกิจ Unicorn ในวงการสตาร์ทอัพ
https://techsauce.co
2.จำนวนบริษัทสตาร์ทอัพระดับยูนิคอร์นในแต่ละประเทศ
https://beikokukabu.com
3.จำนวนเงินลงทุนแบ่งตามประเภทธุรกิจ และจำนวนบริษัทที่ได้รับเงินลงทุนในญี่ปุ่น ประจำปี 2019
https://initial.inc