ถ้าให้พูดถึงตู้กดอัตโนมัติ เพื่อน ๆ ทุกคนน่าจะนึกถึง “ประเทศญี่ปุ่น” มาเป็นอันดับต้น ๆ ยิ่งถ้ามีโอกาสได้ไปท่องเที่ยว หรือใช้ชีวิตในประเทศญี่ปุ่นจะมีความรู้สึกว่า เดินไปทางไหนเราก็จะเจอตู้กดอัตโนมัติอยู่ทุกที่ รู้สึกสะดวกสบายจริง ๆ
จากข้อมูลของ JAPAN VENDING SYSTEM MANUFACTURERS ASSOCIATION (JVMA) หรือสมาคมผู้ผลิตและผู้ประกอบการเครื่องกดอัตโนมัติในญี่ปุ่น รายงานเอาไว้ว่า จริง ๆ แล้วเมื่อปี 2000 คือช่วงที่ประเทศญี่ปุ่นมีจำนวนรวมตู้กดอัตโนมัติสูงสุดในประวัติการณ์ คือ 5.6 ล้านตู้ทั่วประเทศ แต่หลังจากที่มีการขยายตัวของร้านสะดวกซื้อต่าง ๆ ในประเทศทำให้ความจำเป็นของตู้กดอัตโนมัติลดลงไปบ้าง ทำให้มีจำนวนลดลง จนเหลืออยู่ประมาณ 4.1 ล้านตู้เมื่อปลายปี 2019 หรือประมาณ 70% ของช่วงพีคที่สุดในปี 2000 แล้วเพื่อน ๆ สงสัยหรือไม่ว่า ทำไมประเทศญี่ปุ่นถึงมีตู้กดอัตโนมัติมากมายขนาดนี้ ?
สาเหตุที่ตู้กดอัตโนมัติได้รับความนิยมและแพร่หลายมากในประเทศญี่ปุ่น
1. ญี่ปุ่นเป็นประเทศมีความปลอดภัยสูง ผู้ให้บริการตู้กดอัตโนมัติสบายใจผู้ใช้บริการก็กล้าที่จะใช้บริการตลอดเวลา
แม้จะวางตู้กดอัตโนมัติไว้ตามที่สาธารณะ อย่างสวนสาธารณะ ริมถนนหนทางต่าง ๆ ก็แทบจะหาเหตุการณ์ที่ตู้กดอัตโนมัติถูกทำลายเสียหายได้ยากมาก ในมุมของผู้ใช้บริการตู้กดอัตโนมัติเองก็ไม่ค่อยมีความกังวลในเรื่องของความปลอดภัยอยู่แล้ว ทำให้มีความกล้าที่จะออกมาใช้บริการตู้กดอัตโนมัติที่วางไว้ตามที่สาธารณะแม้จะเป็นยามค่ำคืนโดยยึดเอาความสะดวกสบายเป็นหลัก
2. เหมาะกับชีวิตเร่งรีบของคนญี่ปุ่น
เรื่องนี้คือเรื่องจริงที่ผมเองก็มีประสบการณ์มาบ้างตอนทำงานในประเทศญี่ปุ่น ซาลารี่แมนบางคนงานยุ่งมากจนไม่มีเวลาแวะร้านสะดวกซื้อ รวมถึงการยืนต่อแถวเพื่อรอชำระเงินในร้านสะดวกซื้อ ตู้กดอัตโนมัติจึงกลายเป็นทางเลือกที่ช่วยประหยัดเวลาให้กับพวกเขาได้ดีมาก ๆ ครับ
3. มีบริษัทมืออาชีพเป็นจำนวนมาก มาบริหารจัดการตู้กดอัตโนมัติ
เนื่องจากธุรกิจตู้กดอัตโนมัติในญี่ปุ่นมีการเจริญเติบโตค่อนข้างมากในช่วงที่ผ่านมา ทำให้มีบริษัทที่ให้บริการเกี่ยวกับตู้กดอัตโนมัติอย่างครบวงจรเป็นจำนวนมาก เริ่มตั้งแต่การให้บริการการบำรุงรักษาตู้กดอัตโนมัติ การเติมสินค้าเมื่อสินค้าใกล้หมด จนไปถึงการวางถังขยะรีไซเคิลไว้ข้าง ๆ ตู้กดอัตโนมัติ ด้วยปัจจัยต่าง ๆ เหล่านี้ทำให้บริเวณที่มีการติดตั้งตู้กดอัตโนมัตินั้นมีความสะอาดเรียบร้อยอยู่ตลอดเวลา ไม่สร้างปัญหาเวลาขยายไปตามพื้นที่ต่าง ๆ
ผมได้ทำการค้นหาสถิติจำนวนตู้กดอัตโนมัติในประเทศญี่ปุ่นที่ได้มีการบันทึกเอาไว้เมื่อปลายเดือนธันวาคม 2019 จาก JAPAN VENDING SYSTEM MANUFACTURERS ASSOCIATION (JVMA) ซึ่งเป็นสมาคมผู้ผลิตและผู้ประกอบการเครื่องกดอัตโนมัติในญี่ปุ่น โดยสมาคมนี้จะทำหน้าที่รวบรวมข้อมูลความรู้ สถิติต่าง ๆ รวมถึงอัปเดตความก้าวหน้าของเครื่องกดอัตโนมัติในญี่ปุ่น ทำให้เราเห็นสัดส่วนของตู้กดอัตโนมัติในประเทศญี่ปุ่นค่อนข้างชัดเจนขึ้น ดังนี้
ข้อมูล : สถิติจากรายงานจำนวนตู้กดอัตโนมัติในประเทศญี่ปุ่นของ JAPAN VENDING SYSTEM MANUFACTURERS ASSOCIATION (JVMA)
จะเห็นได้ว่า ในบรรดาตู้กดอัตโนมัติทั้งหมดในประเทศญี่ปุ่น ตู้กดอัตโนมัติที่มีความแพร่หลายสูงสุด คือ ตู้จำหน่ายเครื่องดื่มอัตโนมัติ อันได้แก่ เครื่องดื่ม Soft Drink, นม, โกโก้, กาแฟ รวมไปถึงเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ต่าง ๆ ซึ่งครองสัดส่วนตู้กดอัตโนมัติเอาไว้ถึง 57.2% (2,375,400 ตู้) รองลงมาคือ เครื่องให้บริการอัตโนมัติ เช่น เครื่องแลกเงิน เครื่องรับชำระเงินอัตโนมัติ ล็อคเกอร์หยอดเหรียญ ฯลฯ ที่ครองสัดส่วนอยู่ที่ 31.3% (1,300,300 เครื่อง) ซึ่งนี่อาจจะเป็นสาเหตุที่ทำให้คนญี่ปุ่น รวมถึงนักท่องเที่ยวต่างชาติรู้สึกสะดวกสบายเมื่อใช้ชีวิตในประเทศญี่ปุ่น
ตู้กดเครื่องดื่มอัตโนมัติใหม่ ใส่ใจชีวิตผู้คน!
แต่ในมุมมองของผมแล้ว นอกจากความสะดวกสบายที่ตู้กดอัตโนมัติมอบให้ผู้ใช้บริการอยู่แล้ว ผมค่อนข้างสนใจตู้กดอัตโนมัติในญี่ปุ่นที่มีฟังก์ชั่นพิเศษเพื่อป้องกันภัยอันตรายและพัฒนาความเป็นอยู่ให้คนญี่ปุ่น ซึ่งที่ญี่ปุ่นมีตู้กดอัตโนมัติแบบนี้หลากหลายประเภทมาก และเป็นไอเดียที่น่าสนใจ ถ้าเป็นไปได้ผมอยากให้มีการนำมาปรับใช้กับตู้กดอัตโนมัติในประเทศไทยบ้าง เช่น
1. ตู้กดเครื่องดื่มอัตโนมัติพูดได้ เตือนได้ คอยเป็นปากเสียงให้คนในชุมชน
ยกตัวอย่าง ตู้กดเครื่องดื่มอัตโนมัติของบริษัท Dydo ผู้ให้บริการตู้กดอัตโนมัติทั่วประเทศญี่ปุ่น ซึ่งนอกจากจะจำหน่ายเครื่องดื่มอัตโนมัติแล้ว ตู้กดอัตโนมัติจะพูดประโยคต่าง ๆ เช่น
“ให้ระมัดระวังคนแปลกหน้าที่เข้ามาทัก ถ้าเจอแบบนี้ให้หนีทันที และมองหาความช่วยเหลือ”
ตู้กดอัตโนมัติพูดได้ที่ทำหน้าที่ปกป้องเด็กและสตรี ที่จังหวัดอาโอโมริ
Photo Credit: https://www.dydo.co.jp
“มีใครเห็นไฟเหลือง แล้วตกใจรีบเหยียบคันเร่งมั้ย? จริง ๆ แล้วสัญญาณไฟเหลืองคือสัญญาณที่ต้องหยุดรถนะ”
ตู้กดอัตโนมัติพูดได้ที่มีไว้รณรงค์ความปลอดภัยบนท้องถนน ที่จังหวัดโอกายาม่า
Photo Credit: https://www.dydo.co.jp
และยังมีถ้อยคำอีกมากมายที่เอาไว้รณรงค์เรื่องต่าง ๆ ในชุมชน เช่น การรณรงค์ด้วยข้อความให้ความรู้เพื่อไม่ให้ถูกมิจฉาชีพหลอก การรณรงค์ห้ามเมาแล้วขับ เป็นต้น
2. ตู้กดอัตโนมัติมีน้ำใจ เมื่อเกิดเหตุภัยพิบัติ
ที่ญี่ปุ่นจะเรียกตู้กดเครื่องดื่มอัตโนมัติประเภทนี้ว่า Saigai Kyuen Jidouhanbaiki （災害救援自動販売機）เป็นความร่วมมือระหว่างบริษัทผู้ให้บริการตู้กดเครื่องดื่มอัตโนมัติ และหน่วยงานรัฐตามเมืองต่าง ๆ โดยจะมีฟังก์ชั่นพิเศษคือ เมื่อมีภัยพิบัติแล้วเกิดไฟดับ ตู้กดอัตโนมัติเหล่านี้ก็ยังสามารถทำงานอยู่ได้ด้วยระบบที่ออกแบบไว้โดยเฉพาะ เช่น ระบบแบตเตอรี่ ระบบชาร์จมือหมุน ระบบเปิดตู้ได้ด้วยกุญแจพิเศษ เป็นต้น ซึ่งจะให้บริการเครื่องดื่มทั้งหมดที่เหลืออยู่ในตู้แบบฟรี ๆ ไม่มีค่าบริการ เพื่อเป็นการต่อชีวิต ช่วยเหลือผู้ประสบภัยพิบัติ เค้าบอกว่าหลังญี่ปุ่นเจอภัยพิบัติแผ่นดินไหวครั้งใหญ่เมื่อปี 2011 จึงเห็นความจำเป็นของการมีตู้กดอัตโนมัติประเภทนี้มากขึ้น ซึ่งทำให้มีจำนวนเพิ่มขึ้นเรื่อย ๆ จนกระทั่งปี 2018 เท่าที่ผมทราบข้อมูลมา ที่ญี่ปุ่นมีเครื่องกดน้ำอัตโนมัติประเภทนี้มากถึง 70,000 ตู้แล้วนะครับ
ตัวอย่างตู้กดน้ำอัตโนมัติที่มีฟังก์ชั่นช่วยเหลือยามเกิดภัยพิบัติ ของบริษัท Asahi Soft Drink Sales Co.,Ltd โดยจะมีป้ายสัญลักษณ์บ่งบอกว่าเป็นตู้ประเภทไหน แล้วช่วยเหลืออย่างไรเมื่อเกิดภัยพิบัติ
Photo Credit: http://www.asahiinryo-h.co.jp/csr/
3. ตู้กดน้ำอัตโนมัติติดกล้องเอาไว้ สอดส่องความปลอดภัยประชาชน
อันนี้เป็นอันที่ผมชอบที่สุดเลย เพราะรู้สึกว่าเป็นหลักการที่น่าจะใช้ได้ดีกับตู้กดเครื่องดื่มอัตโนมัติที่มีการกระจายอยู่จุดต่าง ๆ ทั่วประเทศอยู่แล้ว ถ้าทะยอยทำไปเรื่อย ๆ ไม่กี่ปีก็จะได้ตู้กดอัตโนมัติที่ติดกล้องไว้เป็นจำนวนมาก เพื่อสร้างความสบายใจให้กับคนในชุมชน โดยมีการติดตั้งกล้องตัวจิ๋วเอาไว้ในตู้กดน้ำอัตโนมัติ เพื่อคอยสอดส่องความปลอดภัย ป้องกันการเกิดอาชญากรรม หรือเหตุมิดีมิร้ายต่าง ๆ ในชุมชน ซึ่งส่วนใหญ่จะติดกล้องไว้ที่ระดับสายตา เพื่อบันทึกความเคลื่อนไหวต่าง ๆ รอบตู้กดน้ำอัตโนมัติ หากเกิดเหตุใด ๆ ทางบริษัทผู้ให้บริการตู้กดน้ำอัตโนมัติก็จะมอบบันทึกวิดีโอต่าง ๆ ให้กับเจ้าหน้าที่ตำรวจก่อน
ตัวอย่างตู้กดน้ำอัตโนมัติของบริษัท Asahi Soft Drinks Co.,Ltd. ที่ตั้งชื่อตู้กดน้ำนี้ไว้ว่า machi wo mimamoru Asahi มีความหมายว่า “ตู้กดน้ำ Asahi ที่ช่วยสอดส่องความปลอดภัยให้ชุมชน”
โดยที่หน้าตู้จะมีการระบุไว้อย่างชัดเจนถึงจุดประสงค์ของการติดกล้องเอาไว้ในตู้กดน้ำ
Photo Credit: https://www.ssnp.co.jp
เห็นมั้ยครับว่า นอกจากความสะดวกสบายจากฟังก์ชั่นหลัก ๆ ที่มีอยู่ในตู้กดอัตโนมัติแล้ว ผู้ให้บริการตู้กดน้ำอัตโนมัติทั้งหลายยังพยายามคิดหาไอเดียต่าง ๆ เพื่อมอบคุณค่าให้กับชุมชน ผมหวังว่าเรื่องราวนี้จะช่วยให้เราได้แง่คิดอะไรบางอย่างในการเอาไปปรับใช้กับสินค้า/บริการของเราเอง เพื่อสร้างคุณค่าให้กับผู้คนนะครับ
อ้างอิงข้อมูลจาก:
- สถิติจำนวนตู้กดอัตโนมัติในประเทศญี่ปุ่น โดย JAPAN VENDING SYSTEM MANUFACTURERS ASSOCIATION (JVMA) https://www.jvma.or.jp
- จำนวนตู้กดอัตโนมัติเพื่อภัยพิบัติ https://www.asahi.com