UX คืออะไร? ทำไปทำไม? ต่างจาก Marketing อย่างไร?

คำว่า UX และ UI เริ่มกลายเป็นที่คุ้นหูในวงกว้างมากขึ้นเรื่อย ๆ ดูได้จากเว็บไซต์สมัครงานที่ประกาศรับสมัครสองตำแหน่งนี้กันโครม ๆ แต่การเข้าใจถึงความสำคัญในหน้าที่นี้กลับรู้จักกันในวงแคบ ซึ่งหนึ่งในบรรดาผู้รู้ในสายนี้ คือ โอ๊ต วรพงศ์ จันทร์เพ็งเพ็ญ (รองผู้อํานวยการฝ่าย Digital Marketing และ Social Strategy ธนาคารกรุงศรีอยุธยา จำกัด (มหาชน)) เขาคนนี้เป็นผู้เชี่ยวชาญเกี่ยวกับ UX และ UI ที่คลุกคลีในวงการนี้มามากกว่าสิบปี จะเป็นผู้มาบอกเล่าเรื่องราวดี ๆ ให้เราได้อ่านอย่างละเอียด
 

UX คือ อะไร

UX = User บวก Experience คือ ความคาดหวังผลลัพธ์ที่อยากได้จากการแก้ปัญหา จะเป็นความง่าย ความสนุก ความหรูหราหรืออะไรก็ได้ ซึ่งมันขึ้นอยู่กับบริบทที่เกิดขึ้น ขณะที่เราเจอปัญหาบวกประสบการณ์ที่เราเจอในอดีตเป็นยังไง เช่น เราเคยใช้แอพพลิเคชั่นโอนเงินที่มันใช้ QR Code ถ้าเราจะทำแอพพลิเคชั่นใหม่ให้คนที่เคยใช้ มันก็ต้องปรับการที่ต้องกดนั่นกดนี่ให้น้อยลงและทำงานหรือสั่งการได้เร็วขึ้น เช่น  Apple Pay หรือ Google Pay ซึ่งทั้ง 2 แอพพลิเคชั่นนี้ยังไม่เข้าไทย

UI คือ อะไร

UI = User บวก Interface เป็นการออกแบบแพลตฟอร์มต่าง ๆ ที่ธุรกิจทำไว้เพื่อติดต่อกับผู้ใช้ ยกตัวอย่างเช่น เว็บไซต์ แอพพลิเคชั่น เกม ฯลฯ โดยที่ดีไซน์ต้องสวยงาม ชัดเจน และเป็นรูปธรรม สำหรับให้นักพัฒนาแอพฯ หรือโปรแกรมเมอร์สามารถนำไปใช้ต่อยอดได้ทันที และที่สำคัญ การออกแบบนั้นต้องโดดเด่นแต่เข้าใจง่าย ไม่ลำบาก ต้องมาเรียนรู้วิธีใช้งานที่ยุ่งยากจนเกินไป

UX vs UI

UI คือ สิ่งที่เรามองเห็นได้ด้วยตาเปล่า อย่างเราเห็นสีรถ เราออกแบบเว็บไซต์ เราเห็นการตกแต่งตึก แต่หัวใจของสิ่งเหล่านั้นที่เราเห็นก็คือ UX ลองหลับตาแล้วนึกถึงรถที่ต้องเกาะถนน เว็บไซต์ที่เข้าไปไม่หลง หรือตึกที่กรองแสงแดดได้ยอดเยี่ยม เหล่านี้คือเหตุผลเบื้องหลังที่กระทบกับจิตใจของผู้ที่ใช้งานทั้งสิ้น ก่อนจะเริ่มทำ UX ต้องรู้จักคนใช้งานเสียก่อนถึงจะเข้าใจความคาดหวังของผู้ใช้ได้ แล้วจึงนำเอามาบอกนักออกแบบ UI ให้เขาทำให้มันสวยในกรอบที่ UX กำหนด
 

UX ที่ดีกับ UX ที่ไม่ดี

อะไรที่ต้องคิดเยอะ อะไรที่มันสวยแต่ใช้งานไม่ได้ก็คือไม่ดี โดยธรรมชาติคนเราจะพยายามหาทางง่าย ทางเร็ว ทำในสิ่งที่ช่วยให้สะดวกขึ้น เช่น คนเราชินแล้วที่จะรับเงินก่อนค่อยรับบัตรจากตู้ ATM แต่ถ้าอยากเปลี่ยนก็ต้องลงทุนให้เขาเรียนรู้

ต่างกันกับการทำ Marketing ตรงไหน

“Attitude กับ พฤติกรรม นี่คือความต่าง” marketing อยากรู้ว่าคนคิดยังไง ชอบหรือไม่ชอบ แต่ UX อยากรู้ว่าเขาทำอะไร ทำไปทำไม แต่ทำงานแยกกันไม่ได้ ต้องช่วยกัน คนหนึ่งชี้เป้าหมายอีกคนสร้างวิธีการ
 

แล้วทำ UX ไปทำไม

สมัยนี้มันยังมีคนต้องการสินค้าเฉย ๆ อยู่หรือเปล่า? ธนาคารเรากับธนาคารอื่นต่างกันยังไง จริง ๆ คือมันไม่ต่างเลย เราทำอะไรก็ได้คนอื่นเขาก็ทำได้ แต่ที่ต่างกันจริง ๆ คือ เรื่องประสบการณ์การใช้งานนี่คือจุดขายของสินค้าต่าง ๆ ทุกแขนงในปัจจุบัน ถ้าเราอยากขายของได้ ขายของดี ลูกค้าติดใจ เราต้องรู้จักลูกค้าให้มากขึ้น และยิ่งถ้าเราอยากจะชนะคนอื่นในตลาดเรายิ่งต้องทำ UX
 
โลกของเราเปิดกว้างจากการที่ได้พบ ได้เจอ ได้พูดคุยกับผู้คนมากมายที่มีทัศนคติ วิธีคิด และความรู้ต่าง ๆ ที่ดี การพบเจอกับพวกเขาเหล่านี้ทำให้เรายิ่งได้พัฒนาตัวเองมากขึ้น การอ่านก็เช่นกัน โลกหมุนไปเร็วขึ้นทุกวัน มีหลายสิ่งหลายอย่างเกิดขึ้นมากมายที่เราต้องตามให้ทัน อยากให้สนุกกับมัน สนุกกับการใช้ชีวิต