หลายครอบครัวต้องดิ้นรนทำงานหาเงินทั้งพ่อและแม่จนแทบไม่มีเวลาสั่งสอนเลี้ยงดูลูกหรือสอนลูกวางแผนการเงินให้ถูกต้อง ยิ่งทำงานหนักหาเงินได้มากเท่าไหร่ยิ่งเป็นหนี้ธนาคารมากขึ้นเท่านั้น เพราะขาดการวางแผนเรื่องเงิน ใช้เงินอนาคตอย่างที่ใจต้องการ ทั้งรูดซื้อของผ่านบัตรเครดิต ผ่อนรถยนต์ ผ่อนบ้าน และอื่น ๆ ทำให้เงินแทบไม่มีเหลือเก็บ ที่สำคัญเป็นการปลูกฝังนิสัยการใช้เงินที่ผิดให้กับลูกอีกด้วย
ความคิดและนิสัยของลูกได้รับอิทธิพลจากการเลี้ยงดูในวัยเด็ก ทั้งจากที่บ้านและที่โรงเรียน แต่น่าเสียดายเด็กส่วนใหญ่ขาดพิมพ์เขียวทางการเงิน (Financial Blueprint) ซึ่งเกิดจากผู้ใหญ่ไม่ได้ให้ความสำคัญในการสอนลูกออมเงินและปลูกฝังแนวคิดเรื่องการเงินส่วนบุคคล (Personal Finance) ที่ถูกต้องให้กับเด็ก ทำให้เด็กซึมซับแบบอย่างการใช้เงินของผู้ใหญ่ที่ใกล้ชิดกับเขาโดยไม่รู้ตัว หากแบบอย่างทำถูกก็โชคดี แต่ถ้าผิดชีวิตก็จะเจอปัญหาเรื่องเงินอยู่ร่ำไป ดังนั้นพ่อแม่จึงควรใส่ใจสอนลูกวางแผนการเงิน เพื่อให้ลูกไม้หล่นไกลต้น ให้เค้าไม่ต้องเจอกับฝันร้ายเรื่องเงิน ให้เค้าประสบความสำเร็จยิ่งกว่าพ่อแม่เคยทำได้
การสอนลูกวางแผนการเงินต้องมี 3 องค์ประกอบหลัก ประการแรก พ่อแม่ต้องเตรียมเงินไว้เป็นค่าใช้จ่ายเลี้ยงดูลูกให้เค้ามีต้นทุนชีวิตที่ดี สมบูรณ์พร้อมทั้งร่างกาย ความคิด และจิตใจ ประการสอง พ่อแม่ต้องปลูกฝังแนวคิดการเงินให้กับลูก ทำตัวเป็นแบบอย่างทางการเงินที่ดีให้ลูกซึมซับไปโดยที่เขาไม่รู้ตัว ประการสาม พ่อแม่ต้องสอนลูกเรื่องเงิน ทั้งการหาเงิน ใช้เงิน เก็บเงิน และต่อเงิน คราวนี้มาดูกันครับว่าแต่ละองค์ประกอบมีรายละเอียดอย่างไรบ้าง
ประการแรก มอบต้นทุนชีวิตให้ลูก
- เตรียมเงินเพื่อเลี้ยงดู เด็กควรได้รับสารอาหารและการเลี้ยงดูอย่างถูกวิธี ไม่จำเป็นต้องมีราคาแพงแต่พ่อแม่ควรหาข้อมูลว่าสิ่งใดเหมาะกับเด็ก ทั้งจากหนังสือและในอินเทอร์เน็ต และเตรียมเงินให้เพียงพอกับค่าใช้จ่ายลูกในแต่ละเดือน
- เตรียมเงินเพื่อรักษาพยาบาล เด็กป่วยง่าย จึงควรเตรียมเงินสำรองเผื่อฉุกเฉินไว้สำหรับการรักษา และควรศึกษาสิทธิประโยชน์บัตรทองที่รัฐมอบให้เด็กตั้งแต่แรกเกิดเพื่อช่วยเรื่องค่ารักษา กับสิทธิประโยชน์บัตรทอง บัตรประกันสังคม หรือบัตรข้าราชการที่รัฐมอบให้พ่อแม่ตามอาชีพที่ทำ ช่วยเรื่องค่ารักษา ค่าคลอด และค่าเลี้ยงดู
- เตรียมเงินเพื่อการศึกษา เด็กอยู่ในวัยแห่งการเรียนรู้ ควรเตรียมเงินไว้สำหรับเข้าโรงเรียนที่มีสภาพแวดล้อมและการเรียนการสอนที่ดี นอกจากนี้ สามารถสนับสนุนให้เด็กได้เรียนเพิ่มเติมอย่างอื่นตามที่สนใจ ไม่ใช่การเรียนพิเศษโดยมีเนื้อหาเหมือนในห้องเรียน และไม่ใช่การเรียนที่เน้นการท่องจำ
ประการสอง มอบแนวคิดให้ลูก
- สอนลูกให้รู้จักค่าของเงิน ปลูกฝังเรื่องการประหยัด พ่อแม่ควรทำตัวเป็นแบบอย่าง ไม่ใช้จ่ายเงินฟุ่มเฟือย โดยลดการซื้อของที่ไม่จำเป็นลงไป การเลือกซื้อของต้องดูคุณภาพเทียบกับราคาตลอด นอกจากนี้ เงินที่หามาได้ต้องรู้จักเก็บ ไม่ใช่ใช้จนหมด
- ปลูกฝังเรื่องการแบ่งปัน พ่อแม่ควรทำตัวเป็นแบบอย่างแบ่งปันของที่ไม่ได้ใช้แล้วให้กับผู้ด้อยโอกาส การทำบุญทำทานให้กับวัด เพื่อให้เด็กรู้จักการแบ่งปัน มีความสุขทั้งผู้ให้และผู้รับ
- ปลูกฝังเรื่องอิสรภาพทางการเงิน พ่อแม่ควรทำตัวเป็นแบบอย่างโดยประสบความสำเร็จเรื่องการเงินด้วยตนเองและมีชีวิตที่ไม่ต้องเจอข้อจำกัดเรื่องการเงิน ใช้ชีวิตได้ตามที่ใจต้องการให้ลูกเห็น แต่ไม่ใช่การมอบเงินมอบสิ่งของให้ลูกโดยไม่สอนลูกเรื่องเงิน ต้องให้เขารู้จักทำด้วยตนเองจนประสบความสำเร็จถึงจะมีความภาคภูมิใจ
ประการสาม มอบความรู้ให้ลูก
- สอนลูกให้รู้จักค่าของเงิน เพราะความต้องการไม่มีที่สิ้นสุด พอได้ของอย่างที่ต้องการแล้วก็อยากได้ของชิ้นต่อไป ดังนั้นต้องสอนให้ลูกรู้จักรอ เว้นวรรคความอยาก ใช้เงินอย่างรู้คุณค่า ต้องให้ลูกรู้ด้วยว่าพ่อแม่หาเงินมาเหนื่อยไม่ได้ตกมาจากท้องฟ้า สอนลูกให้ใช้เงินเป็นและมีสติช่วยแบ่งเบาพ่อแม่ได้อีกแรง
- สอนลูกออมเงิน การหยอดกระปุกเป็นวิธีการคลาสลิกที่ได้ผลดี ทุกวันที่ลูกกลับจากโรงเรียนให้เอาเงินที่เหลือหยอดกระปุก พอเก็บได้เยอะจนกระปุกเต็มก็พาลูกเอาเงินไปฝากธนาคารให้เขาเห็นเงินเก็บงอกเงยด้วยตาตนเอง โดยอาจสร้างแรงจูงใจให้เด็กเพิ่มด้วยการให้เงินสมทบอีกเท่าหนึ่งของที่ลูกเก็บได้ เพื่อให้ลูกชอบและสนุกกับการเก็บเงิน
- สอนวิธีหาเงิน ช่องทางการหาเงินมีมากมาย เทคโนโลยียุคใหม่ทำให้หาเงินง่ายขึ้นสำหรับคนที่เห็นโอกาสมากกว่าคนทั่วไป การหาเงินไม่จำเป็นต้องมาจากงานประจำเพียงอย่างเดียว ควรให้ลูกได้เรียนรู้วิธีการหาเงินในรูปแบบที่เขาชอบตั้งแต่อายุยังน้อย เผื่อจะได้เป็นอายุน้อยร้อยล้าน
สุดท้ายนี้ ขอขอบคุณธนาคารกรุงศรีอยุธยาที่เปิดโอกาสให้แชร์แนวคิดสอนลูกวางแผนการเงินเพื่อลูกไม้หล่นไกลต้น สอนลูกเรื่องเงินให้ลูกประสบความสำเร็จยิ่งกว่าพ่อแม่เคยทำได้ นอกจากเรื่องการเงินส่วนบุคคลแล้ว ความรู้อีกหลายอย่างก็มีความสำคัญ ได้แก่ ภาษา คณิตศาสตร์ สังคม คอมพิวเตอร์ เทคโนโลยี และธรรมะ เป็นต้น ก็ควรสอนลูกด้วยโดยคำนึงถึงความสนใจของลูก ขอให้ประสบความสำเร็จในชีวิตกันนะครับ